1- مقدمه

بر اساس قانون 38 سازمان تامین اجتماعی، کارفرمایان موکلف هستند حداکثر یک‌سال از تاریخ خاتمه یا پایان قرارداد جهت دریافت مفاصا حساب بیمه اقدام نمایند. بر طبق آخرین بخشنامه سازمان تامین اجتماعی (1000/93/4862 مورخ 93/05/22)، مفاصا حساب قراردادهای پژوهشی به شرط عدم بدهی دانشگاه به سازمان تامین اجتماعی، بدون اعمال هرگونه ضریب و مطالبه وجهی صادر می‌شود. مرجع تشخیص پژوهشی و تحقیقاتی بودن قراردادهای مزبور منحصراً به عهده و تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌باشد.

در صورتی که موضوع پروژه از نظر سازمان تامین اجتماعی، پژوهشی تلقی نشود، قرارداد مشمول ضریب تامین اجتماعی و پرداخت حق بیمه قرارداد (تا سقف 16/67% کل مبلغ قرارداد) می‌شود. از آنجایی که پرداخت مبلغ بیمه تامین اجتماعی قرارداد بر عهده مجری است، چنانچه دفاعیات و اعتراضات دانشگاه در مورد رای صادره سازمان تامین اجتماعی به نتیجه نرسد، مجری موظف به پرداخت مبلغ تعیین شده به حساب سازمان تامین اجتماعی است. لازم به توضیح است که اگر پروژه غیرپژوهشی محسوب شود، در صورتی که درخواست مفاصا حساب یک‌سال بعد از تاریخ اتمام پروژه درخواست شود، یا جریمه تعیین شده در موعد یک ماه پرداخت نشود، به ازای هر ماه تاخیر 2 درصد مبلغ جریمه به جریمه های فوق اضافه می شود. سازمان تامین اجتماعی علاوه بر حق بیمه فوق، معمولا 3 درصد بیمه بیکاری را به جریمه‌های فوق اضافه می‌نماید. جزییات حق بیمه انواع قراردادها در انتهای این گزارش ارائه شده است.

موارد زیر از مصادیق امور پژوهشی و تحقیقاتی مورد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است:

• طرح‌های کلان ملی پژوهشی فناوری، نوآوری و نمونه‌سازی شامل موضوع‌یابی و کارشناسی که انجام آن‌ها به اولویت‌های اصلی کشور پرداخته و دارای اثرگذاری ملی باشد.
• طرح‌های پژوهشی بنیادی، کاربردی، توسعه‌ای که در زنجیره ارزش دستگاه متولی باعث ارتقای کمی ‌و کیفی محصولات، خدمات و فرآیند‌ها می‌شود و دارای متقاضی و بهره‌بردار مشخص است.
• طرح‌های پژوهشی در حوزه‌های ارزشی و معرفتی، علوم انسانی، هنر، علوم پایه، علوم سلامت و بهداشت، علوم بین‌رشته‌ای، فنی، مهندسی و کشاورزی.
• طرح‌های ارتقاء و توسعه ظرفیت‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، مراکز نخبه‌پرور از طریق انجام طرح‌های مشترک پژوهشی، تجهیز آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها، کتابخانه‌ها و تقویت زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات برای امور پژوهشی.
• طرح‌های تحقیقاتی کاربردی که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان مورد تأیید به اجرا درمی‌آیند.
• طرح‌های تحقیقاتی سرمایه‌گذاری در تجاری‌سازی یافته‌های جدید پژوهشی و فناوری که برای اولین بار به بازار عرضه می‌شوند.
• تهیه، تدوین و چاپ کتب علمی و فنی برای چاپ نوبت اول.
• همایش، سمینار، کنفرانس و نشست‌ها برای ارائه نتیجه تحقیقات و مقالات .
• طرح‌های باز مهندسی نمونه‌های وارداتی تولید در داخل کشور.
• طرح‌های حمایت از مسابقات علمی و فن‌آورانه دانشجویی.
• طرح‌های پژوهشی مشترک و تبادل فناوری با مراکز دانشگاهی، تحقیقاتی و فناوری در کشورهای دوست.
• فعالیت‌هایی که در جهت افزایش دانش فنی و علمی و کاربرد آن دانش در ایجاد کالاها و وسایل تولید جدید و بهبود کیفیت کالاها و فرآیند‌های تولید انجام می‌شود.
• فعالیت‌های پژوهشی که با هدف استفاده از دانش حاصل از تحقیق پایه برای ساختن اشیاء یا خلق موقعیت‌های مناسب برای پیشبرد مقاصد علمی انجام می‌شوند.
• فعالیت‌های طراحی مفهومی، پایه، تفصیلی سیستمی و زیر‌سیستمی .
• ساخت نمونه آزمایشگاهی، مهندسی و نیمه صنعتی.
• دوره آموزشی فنی و حرفه‌ای.
• طرح‌های معاملات پیدایش، مطالعات توجیهی و تهیه طرح، مطالعات اقتصادی و مطالعات آماری.
• طرح‌های مطالعات بنیادی، کاربردی، راهبردی و توسعه‌ای و مطالعات ارزیابی زیست محیطی.
• طرح‌های مطالعات موضوعی، بخشی، جامع و میان‌بخشی و مطالعات منطقه‌ای و آمایش سرزمین .
• طرح‌های تهیه و تنظیم استانداردها، ضوابط و معیارهای فنی و اجرایی.
• قراردادهای تهیه نرم‌افزار، امکان سنجی پروژه، مهندسی ارزش، برنامه‌ریزی آموزشی توسعه منابع انسانی، پایش و ارزشیابی طرح‌ها، کنترل مهندسی، امکان‌سنجی، طراحی و مدیریت سیستم‌ها

2-  روند اخذ مفاصا حساب بیمه تامین اجتماعی قرارداد

• پس از اتمام مدت قرارداد و پیشرفت فیزیکی حدود 75 درصد قرارداد، درصورتی که از تاریخ اتمام قرارداد کمتر از یک‌سال گذشته باشد، نامه درخواست مفاصاحساب بیمه از طرف دانشگاه به کارفرما ارسال می‌شود. درصورتی که از اتمام قرارداد بیش از یک‌سال گذشته باشد، نامه درخواست الحاقیه به کارفرما، ارسال می‌شود.
• مجری بایستی به صورت کتبی افراد شاغل از اعضای هیئت علمی دانشگاه در پروژه را به مدیریت ارتباط با صنعت و کارآفرینی دانشگاه اعلام نماید.  در این خصوص نامه موافقت و امضای افراد همکار در پروژه الزامی است. تعداد افراد شاغل موردنیاز در قرارداد بر اساس مبلغ، زمان و حقوق افراد شاغل در پروژه محاسبه و تعیین می‌شود.
• نامه درخواست مفاصاحساب بیمه به کارفرما شامل معرفی افراد شاغل در قرارداد، مشخصات قرارداد و الحاقیه‌های آن و همچنین شماره کارگاهی، شناسه ملی و شماره اقتصادی کارفرما است. در این خصوص نماینده بیمه دانشگاه حکم کارگزینی مجری و همکاران شاغل طرح در طول مدت اجرای قرارداد را تحویل سازمان تامین اجتماعی می‌نماید.
• کارفرما بایستی نامه مشخصات قرارداد را در درگاه خدمات الکترونیکی سازمان تامین اجتماعی es.tamin.ir ثبت و اصل نامه درخواست مفاصاحساب بیمه به شعبه 25 سازمان تامین اجتماعی را جهت پیگیری به دانشگاه ارسال نماید.
• نماینده بیمه دانشگاه پیگیری لازم جهت اخذ مفاصاحساب بیمه از شعبه 25 سازمان تامین اجتماعی را انجام می‌دهد.
• در صورتی که ماهیت قرارداد پژوهشی تلقی شود، مفاصا حساب بیمه تامین اجتماعی بدون اعمال ضریب بیمه و بدون مطالبه وجهی صادر می‌شود و نماینده بیمه دانشگاه مفاصا حساب را دریافت می‌نماید.
• درصورت استعلام بیمه از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، نامه ای از شعبه 25 سازمان تامین اجتماعی به وزارت عتف ارسال می‌شود.
• جهت پیگیری استعلام پژوهشی بودن قرارداد، 1) کپی قرارداد و الحاقیه ها، 2) فایل رقومی گزارش نهایی طرح و 3) نامه‌های درخواست مفاصاحساب بیمه به وزارت عتف لازم است. برای قراردادهایی که در سامانه ساجد ثبت شده‌اند می‌توان درخواست بررسی پژوهشی بودن قرارداد را از طریق سامانه ساجد و به صورت غیر حضوری ثبت کرد. در ادامه و در بخش (5-2) راهنمای جامع ثبت درخواست در سامانه ساجد آورده شده است.
• اگر به هر دلیلی قرارداد پژوهشی تلقی نشود، قرارداد مشمول ضریب بیمه تامین اجتماعی می‌شود که این ضریب طبق بخش نامه 14 تامین اجتماعی معمولاً تا 16/67% کل مبلغ قرارداد است که مجری بایستی مبلغ تعیین شده را به بیمه پرداخت کند.
• در صورت جریمه قرارداد، به دانشگاه یک ماه فرصت داده می‌شود تا به این رای اعتراض نماید. بعد از ثبت اعتراض دانشگاه، شعبه تامین اجتماعی، زمانی را برای برگزاری هیأت بدوی و رسیدگی به شکایت دانشگاه اعلام می‌نماید. ضروری است مجری مسئول قرارداد، در این جلسه شرکت کرده و دلایل خود را برای پژوهشی بودن تحقیق ارائه دهد. در صورتیکه برای بار دوم نیز حکم به غیر پژوهشی بودن پروژه صادرشود، دانشگاه بیست روز فرصت دارد تا به این رای اعتراض نماید. سازمان تامین اجتماعی موضوع را در جلسه هیات تجدید نظر رسیدگی می‌نماید. در این جلسه نمایندگان دانشگاه و شخص مجری مسئول می‌بایست حضور یابند و از ماهیت پژوهشی طرح دفاع نمایند. رای صادره از طرف هیات تجدید نظر، قطعی تلقی شده و چنانچه این هیات، صدور مفاصا حساب قرارداد را با محاسبه ضریب تصویب نماید، مجری مسئول موظف به پرداخت مبلغ حق بیمه صادر شده از طرف سازمان تامین اجتماعی است.